Μεγάλοι και μικροί αντιμέτωποι με το αίσθημα της πλήξης
Share
Συχνά συναντάμε το εξής παράδοξο: Από τη μια νιώθουμε πως δεν διαθέτουμε όσο χρόνο θέλουμε για τον εαυτό μας και από την άλλη όταν προκύπτει ελεύθερος χρόνος γεμίζουμε μέχρι και το τελευταίο λεπτό του.
* Γράφει η MSc Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια Νιόβη Βέλλιου
Η έννοια του ελεύθερου χρόνου έχει επηρεαστεί όπως είναι αναμενόμενο από τους ρυθμούς της πολυάσχολης κοινωνίας μας, που αποστρέφεται τις ανάπαυλες κι επιτάσσει ταχύτητα και πληροφορία. Δε μένουμε στιγμή χωρίς εξωτερικά ερεθίσματα. Σε χώρους “μεταβατικούς” π.χ. κατά την αναμονή μας στον γιατρό, κατά την οδήγηση για την δουλειά, ακόμη και στο ασανσέρ -εάν δεν υπάρχει τοποθετημένη μια οθόνη, ή αν δεν παίζει μουσική- οι περισσότεροι από εμάς θα “σκοτώσουμε” τον χρόνο ακούγοντας ένα podcast, παίζοντας σε μια εφαρμογή ή απλώς σκρολάροντας.
Η ανία, παρόλο που αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο συναίσθημα, τείνει να θεωρείται παθολογική. Υπογραμμίζει στους άλλους την αποτυχία μας να παραμείνουμε “παραγωγικοί”. Δεν είναι σπάνιο, άνθρωποι που πλήττουν να χαρακτηρίζονται ως υποτονικοί, αδιάφοροι ακόμη και τεμπέληδες. Στην επιστημονική βιβλιογραφία συναντάμε όρους όπως χαμηλή διάθεση, ανηδονία που προειδοποιούν για ζητήματα ψυχικής υγείας, κοινωνικές δυσκολίες ή σωματικά προβλήματα. Αυτό, διότι η ανία αφήνει χώρο για σκέψεις, συναισθήματα και συμπεριφορές που μπορεί πολλές φορές να είναι δυσάρεστες (θλίψη, έλλειψη νοήματος, μειωμένη αυτοεκτίμηση, νευρικότητα, άγχος, αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές). Τρέμοντας στην ιδέα ότι θα βυθιστούμε σε αυτές, καταφεύγουμε σε περισπασμούς.
Ωστόσο, αν και πρόκειται για μια δυσάρεστη ψυχική κατάσταση, η πλήξη -εφόσον την αναγνωρίσουμε- μπορεί να αποτελέσει έναν πολύ χρήσιμο “μηχανισμό αυτορρύθμισης”. Μπορεί να επισημάνει την ανάγκη για κάποια αλλαγή. Να μας παρακινήσει να δοκιμάσουμε πράγματα που ειδάλλως δεν θα δοκιμάζαμε. Μπορεί να αποτελέσει κινητήριο δύναμη στην εξέλιξή μας. Και πέρα από αυτό, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην βίωση θετικών συναισθημάτων. Ο φιλόσοφος Μπέρτραντ Ράσελ εξηγεί πως όπως σχεδόν σε όλα τα πράγματα, το θέμα είναι ποσοτικό: η έλλειψη διέγερσης μαζί με την επίμονη πλήξη είναι ικανή να προκαλέσει “νοσηρούς πόθους”, ενώ μια συνεχής διέγερση με απουσία πλήξης μπορεί να προκαλέσει εξάντληση και να μας κάνει να χρειαζόμαστε διαρκώς μεγαλύτερες συγκινήσεις.
Τι γίνεται με τα παιδιά;
Πολλοί γονείς, φοβούμενοι μήπως τα παιδιά τους βαρεθούν, φροντίζουν να τα κρατούν διαρκώς απασχολημένα. Σήμερα, τα περισσότερα παιδιά προκειμένου να γεμίζουν δημιουργικά τον χρόνο τους και να εμπλουτίζονται σε γνώσεις ακολουθούν φορτωμένα εξωσχολικά προγράμματα με δραστηριότητες, πολλές από τις οποίες είναι πιεστικές ή περιλαμβάνουν την αξιολόγησή τους.
H έλλειψη πραγματικού ελεύθερου χρόνου για τα παιδιά, τα οδηγεί στο να εγκαταλείπουν τις δικές τους επιθυμίες ή να τις στριμώχνουν μέσα στην ήδη κουραστική τους μέρα. Τα περιθώρια αυτενέργειας και αυτονομίας στενεύουν και δεν είναι λίγες οι φορές που τα παιδιά υιοθετούν μια παθητική κι εξαρτημένη στάση (“περιμένω από σένα να φροντίσεις ώστε να περάσω καλά”), μια στάση που τα ακολουθεί και στην υπόλοιπη ζωή τους και συμβάλλει στο να νιώθουν ανικανοποίητα.
Είναι κρίσιμο για τους γονείς να μην περιμένουν από τα παιδιά να δείχνουν μόνιμα απασχολημένα. Μέσα στην δυσφορία της πλήξης, το παιδί θα έρθει αντιμέτωπο με το αίσθημα του κενού και θα αναπτύξει μόνο του τρόπους για να ανταπεξέλθει σε αυτό. Εν τέλει θα μάθει να διαμορφώνει επιθυμίες, η φαντασία του θα ενισχυθεί και θα ανακαλύψει τι πραγματικά το ενδιαφέρει.
Σημείωση: Η “παράδοσή” μας για λίγο στο αίσθημα της πλήξης μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά φέρνοντάς μας σε επαφή με τον εαυτό μας, τις επιθυμίες ή τις ματαιώσεις μας. Αν όμως το βιώνουμε ως συνεχές ή συχνά επαναλαμβανόμενο συναίσθημα θα μπορούσαμε να αναζητήσουμε στήριξη από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Κάθε οικογένεια είναι ξεχωριστή και κάθε άτομο ιδιαίτερο. Το παραπάνω κείμενο δεν επέχει θέση θεραπευτικής/ συμβουλευτικής παρέμβασης, παρά μόνο ενημέρωσης.
Δείτε ακόμα:
