Το περιγεννητικό πένθος: Μία εμπειρία από την Μπρικένα Γκίστο
Share
Ξεκίνησα να γράφω ένα παραμύθι για να διοχετεύσω τη λύπη μου. Δε μου έφτασε. Συνέχισα με ποιήματα σε κάθε σου γενέθλια. Δεν καθησυχάστηκα. Αποφάσισα τώρα, σχεδόν τρία χρόνια μετά, να καταγράψω κάποιες σκέψεις που τριγυρνούν μέχρι και σήμερα στο μυαλό μου.
Θύμωσα με ’μένα, με την ανεπάρκειά μου. Θύμωσα με το σώμα μου που δεν κατάφερε να σου προσφέρει μια ζεστή φωλιά. Θύμωσα με όλους και κατέληξα να θυμώνω με ’σένα. Με ’σένα που αποφάσισες να διαρρήξεις τη φυσική αυτή εξέλιξη. Να διαλύσεις την προσμονή μας να γίνουμε γονείς. Περάσαμε σχεδόν όλες τις φάσεις του πένθους όταν ακόμη ζούσες μέσα μου. Βιώσαμε όλον αυτόν τον πόνο διαφορετικά ο καθένας μας, από τη δική του πλευρά, το μυαλό και το σώμα.
Ήθελα, λοιπόν, να γράψω αυτό το κείμενο από την πρώτη στιγμή που άκουσα κάποιον να τοποθετείται για το γυναικείο σώμα, για τις αποφάσεις μιας γυναίκας, ενός ζευγαριού, για τις νομοθεσίες περί αμβλώσεων, αλλά δεν ήμουν έτοιμη να μοιραστώ αυτήν την τόσο ευαίσθητη για εμάς αλλά και για ’μένα εμπειρία. Ήθελα, ωστόσο, να πετάξω στα μούτρα τους αυτές τις λέξεις μήπως και συναισθανθούν τον πόνο που βιώνει το ζευγάρι στη ματαίωση της προσμονής της πραγματοποίησης του ρόλου που χτίζουν στο φαντασιακό τους, τον πόνο κάθε γυναικείου σώματος που βιώνει μια τέτοια εμπειρία.
«Δεν υπάρχουν λόγια να χαρακτηρίσουν αυτήν την οδύνη του κενού, αυτήν την οδύνη του θανατηφόρου σώματος. Κενό ως προς τη συνθήκη των γονιών επίσης: χθες, μελλοντικοί γονείς, και σήμερα; Ποιος πρόκειται να αναγνωρίσει τον τίτλο του γονιού, σε αυτούς τους πατέρες και σε αυτές τις μητέρες δίχως μωρό; Σίγουρα όχι το περιβάλλον τους, που έχει την τάση να «αφανίσει» τον θάνατο του βρέφους με κοινότοπες φράσεις, όπως: «Είστε νέοι, θα κάνετε κι άλλα παιδιά, είναι μάλιστα καλύτερα που το ξέρατε πριν!» (Marie-José Soubieux, Το περιγεννητικό πένθος, μετ. Μαρία Μπούρη, εκδ. Εντόμω ΣΥΜΕΠΕ, Θεσσαλονίκη 2015)
Υπολογίζεται πως η αποβολή εμβρύου συμβαίνει περίπου στο 20-25% των γυναικών που μένουν έγκυες και από αυτό το ποσοστό το 95% αποβάλλει κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου της κύησης. Η δική μου εμπειρία, ανήκε στο άλλο 5% και πιο συγκεκριμένα στην έναρξη του τρίτου τριμήνου.
Ήταν σαράντα τέσσερις ημέρες αναμονής στο σύνολο που διασχίστηκαν από την πρώτη ημέρα αμφιβολίας του γιατρού μας μέχρι τα τελικά ευρήματα, που καθυστερούσαν αφού έγινε πληθώρα εξετάσεων, μοριακών και γενετικών ελέγχων. Σαράντα τέσσερις εφιαλτικές μέρες κατά τη διάρκεια των οποίων δημιουργήθηκαν όλα τα πιθανά συναισθήματα που θα μπορούσε να έχει ένα ζευγάρι που η προσμονή της γονεϊκότητας επρόκειτο να διακοπεί τόσο βίαια. Σαράντα τέσσερις ημέρες μέχρι το εύρημα τυχαίας γονιδιακής μετάλλαξης. Ναι, είσαι κι εσύ μία από αυτές τις περιπτώσεις που δεν περνούν ποτέ, μα ποτέ, από το μυαλό σου και σου αποδεικνύουν πως η ζωή είναι τόσο απρόβλεπτη που μπορεί να ανατραπεί σε δευτερόλεπτα και να σου αποδείξει πως όλα μπορούν να συμβούν στον καθένα.
Μέσα σε αυτές τις μέρες γιορτάσαμε και τα γενέθλιά μου. «Γιορτάζω τα γενέθλιά μου κουβαλώντας μέσα μου το θάνατο», σκεφτόμουν, «πόσο θλιβερό». Και η μέρα της ανακοίνωσης του τελικού ευρήματος. Τι θλιβερό να σου επιβεβαιώνουν πως το έμβρυο αυτό δε θα ζήσει κι εσύ να αισθάνεσαι ανακούφιση. Τι θλιβερό να αισθάνεσαι ανακούφιση ότι δεν έχεις εσύ την ευθύνη κάποιας απόφασης. Και είναι θλιβερό, γιατί ο στιγματισμός αυτών των αποφάσεων από την κοινωνία μας έχει οδηγήσει σε δυστυχία πολλές γυναίκες, πολλά ζευγάρια και πολλές οικογένειες που έλαβαν αποφάσεις σκεπτόμενοι την κρίση της κοινωνίας και όχι τη δική τους πραγματική ευτυχία.
Μου πήρε δύο χρόνια να ξεκινήσω ψυχοθεραπεία, καθώς θεωρούσα πως δεν την είχα ανάγκη, καθώς θεωρούσα πως είχα βιώσει τα στάδια του πένθους μου. Μου πήρε δυόμιση χρόνια να βρω έναν τόπο (μέσω της ψυχοθεραπείας), όπου θα μπορούσα να σε βρίσκω. Έναν πραγματικό τόπο μνήμης που θα απελευθέρωνε το σώμα μου. Διότι ο πόνος κατέστησε το σώμα αυτό ως έναν τόπο μνήμης θανάτου και απώλειας που θα αδυνατούσε να φιλοξενήσει τη ζωή στο μέλλον. Συμφιλιώθηκα με ένα σώμα που, όπως φιλοξένησε το θάνατο, θα μπορέσει να φιλοξενήσει στο μέλλον και τη ζωή.
Γράφω αυτό το κείμενο για όλες τις γυναίκες που θεωρούν πως είναι μόνες τους και πως αυτό που τους συμβαίνει δε συμβαίνει σε καμία άλλη. Συμβαίνει και μάλιστα υπολογίζεται πως σχεδόν το 10% των γυναικών παγκοσμίως έχει βιώσει μια αποβολή, ενώ περίπου το 15,3% των κυήσεων ενέχουν υψηλό κίνδυνο αποβολής. Συμβαίνει, λοιπόν, απλώς δεν ενημερωνόμαστε γι’ αυτά, απλώς δε μιλάμε γι’ αυτά γιατί η κοινωνία μας δυσκολεύεται να ακούσει, αλλά είναι πανέτοιμη να κρίνει. Γράφω αυτό το κείμενο για όλα τα ζευγάρια που αποφασίζουν να κάνουν οικογένεια και έρχονται αντιμέτωποι με την απώλεια ακόμη και στο φαντασιακό τους.
Γράφω αυτό το κείμενο για σένα που θα είσαι πάντα μέλος της οικογένειάς μας!
«Δεν είναι εύκολο να μιλήσει κανείς για βρέφη που έχουν πεθάνει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή αμέσως μετά τη γέννησή τους. Ενώ το βρέφος κατέχει μια θέση κεντρική στην κοινωνία μας, ο θάνατός του παραμένει, κατά παράδοξο τρόπο, ένα θέμα ταμπού. Ο περιγεννητικός θάνατος έχει επίπτωση σε όλη την οικογένεια, στα μεγαλύτερα παιδιά, αλλά και στους παππούδες και τις γιαγιάδες, καθώς και στα παιδιά που θα έρθουν στο μέλλον. Πρόκειται για ένα πένθος πολύ ιδιαίτερο, που υποχρεώνει τα ζευγάρια, πέρα από τον ανείπωτο πόνο τους, να αναλάβουν και ένα ψυχικό ταξίδι τρομακτικό και εντελώς πρωτόγνωρο». (Marie-José Soubieux, Το περιγεννητικό πένθος, μετ. Μαρία Μπούρη, εκδ. Εντόμω ΣΥΜΕΠΕ, Θεσσαλονίκη 2015)
ΦΩΛΙΑ
365 μέρες
ξυπνάω με τα χέρια μουδιασμένα
φτιάχνω μια μικρή φωλιά
όχι
δεν αγκαλιάζω εμένα.
Πριν αδειάσω το μυαλό μου
πριν αφήσω
μακριά
να πάει
τ’ όνειρό μου
φτιάχνω
μια μικρή φωλιά
με τα χέρια τυλιγμένα.
Για τα φτερά σου
που ήταν τσακισμένα
φτιάχνω
μια μικρή φωλιά
για τα πόδια σου τα ματωμένα
φτιάχνω
μια μικρή φωλιά
για τα μάτια σου
που ήταν κλειστά
φτιάχνω μια αγκαλιά.
Μα γλιστράς κάθε φορά
κι εγώ
ξανά
τα τυλίγω
στο σώμα
πιο σφιχτά
και ξυπνάω
με τα μάτια
δακρυσμένα
και τα χέρια μου
τα μουδιασμένα.
ΑΚΙΝΗΤΑ ΞΑΝΑ
Δεν κλαίω πια
όταν σκοντάφτω
αλήθεια
δεν κλαίω
συχνά.
Τα δίπλωσα και τα έβαλα σε μια τυχαία θέση.
Όχι, δεν τα έκρυψα
αλήθεια
δεν τα έκρυψα.
Δε θέλησα να τα κρύψω.
Τα έβαλα σε μια τυχαία θέση
να μην τα αναζητώ.
Έχουν πάντα μία θέση
δίπλα στο ασιδέρωτο πουκάμισο
μέσα στο τσακισμένο μου μυαλό
όμως αλήθεια
δεν κλαίω πια
απλά καμιά φορά
σκοντάφτω πάνω τους τυχαία
σχεδόν τυχαία
σκοντάφτω
αλλά αλήθεια
δεν κλαίω πια.
Άλλη φορά ανοίγω τη ντουλάπα
τα βλέπω να παίρνουν σχήμα
να κάνουν το πρώτο τους βήμα
να πλησιάζουν
τα βλέπω
να πλησιάζουν
σχεδόν τυχαία
πάντα
σχεδόν τυχαία
τα βλέπω
να παίρνουν θέση
στο στήθος μου κοντά
σχεδόν τυχαία
μα δεν αντέχεται αυτή η αγκαλιά.
Τότε μόνο
ίσως
κλαίω λίγο
αλήθεια
μόνο
τότε.
Όταν
τα βλέπω ακίνητα
ξανά.
Photo by Volkan Olmez on Unsplash
Διαβάστε επίσης:
