Μοντεσσοριανή διαπαιδαγώγηση και έκθεση στις οθόνες κατά τη νηπιακή ηλικία

Η φιλοσοφία της Μαρίας Μοντεσσόρι μας διδάσκει πως το παιδί νηπιακής ηλικίας, εξερευνά και μαθαίνει τον κόσμο μας μέσω των αισθήσεων, δηλαδή βιωματικά. Η διαπίστωση αυτή μας οδηγεί στη σκέψη ότι, κάποιος που ακολουθεί τη Μοντεσσοριανή μέθοδο διαπαιδαγώγησης, αποκλείει-αυτόματα-τις οθόνες κάθε είδους από τη ζωή του παιδιού. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;

*  Γράφει η Μαρία Τάσιου, Εκπαιδευτικός Μοντεσσοριανής Αγωγής και Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, ιδιοκτήτρια του Montessori Lab

Παρά το γεγονός ότι η Μαρία Μοντεσσόρι ανέπτυξε τη θεωρία της σε μια περίοδο όπου η ανεπτυγμένη τεχνολογία του σήμερα δεν υπήρχε, δεν μπορούμε να βασιστούμε σε αυτό το επιχείρημα για να υποστηρίξουμε την διαρκή επαφή των νηπίων με τις σύγχρονες οθόνες. Αυτό συμβαίνει πολύ απλά, επειδή η βάση της Μοντεσσοριανής φιλοσοφίας (βιωματική μάθηση)παραμένει ίδια μέχρι και σήμερα. Αυτό όμως που έχει αλλάξει, είναι ο κόσμος μας. Η τεχνολογία έχει εισβάλει στη ζωή μας πολύ ενεργά και πλέον μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να κρατήσουμε τα παιδιά μας μακριά από αυτήν. Kαι τελικά, είναι αυτό το ζητούμενο;

Αν χωρίσουμε σε κομμάτια την θεωρία της Μοντεσσόρι, θα βρούμε δύο πολύ βασικά στοιχεία, τα οποία θα μας οδηγήσουν στη σωστή διαχείριση της τεχνολογίας στη ζωή των παιδιών μας.

Το πρώτο στοιχείο είναι τα όρια. Η λέξη όριο είναι πολύ σημαντική για τη Μαρία Μοντεσσόρι, αφού πιστεύει πως τα παιδιά χρειάζονται ένα πλαίσιο ανάπτυξης, μέσα στο οποίο θα μπορέσουν να εξελιχθούν ελεύθερα. Στην περίπτωση της τεχνολογίας, μπορούμε να πούμε ότι το πλαίσιο-όριο, λειτουργεί ως ασφάλεια του παιδιού. Ως γονείς, έχουμε υποχρέωση να θέσουμε αυτό το πλαίσιο, το οποίο εμείς και μόνον εμείς είμαστε σε θέση να οριοθετήσουμε.  Ένα παράδειγμα είναι η απόφαση για μη έκθεση του παιδιού σε οθόνες μέχρι το τέλος της βρεφικής ηλικίας και ενδεχομένως η σταδιακή έκθεση σε επόμενο χρόνο, πχ. 10’ καθημερινά στις 18.00. Ένα τέτοιο πλαίσιο, οριοθετεί και προστατεύει το παιδί από κινδύνους και μελλοντικές συνέπειες που το ίδιο δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί.

Το δεύτερο και σημαντικό στοιχείο που μας βοηθά στη σωστή διαχείριση της τεχνολογίας στη ζωή των παιδιών μας, είναι το οργανωμένο περιβάλλον. Ένας γονιός που αποφασίζει να μεγαλώσει το παιδί του μοντεσσοριανά, πρέπει αρχικά να οργανώσει το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει, έτσι ώστε να απαλλάξει από ανεπιθύμητα και μη χρήσιμα ερεθίσματα το παιδί. Έστω, λοιπόν, ότι το παιδί σας βρίσκεται στη νηπιακή ηλικία, και έχετε θέσει το όριο των 30’ ημερησίως για παρακολούθηση τηλεόρασης/tablet, κατά την απογευματινή ώρα. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι το παιδί σας είτε θα ζητήσει περισσότερη έκθεση στην οθόνη, σε κάποια άλλη στιγμή της ημέρας, είτε θα ζητήσει επίμονα την παράταση του χρόνου που του δόθηκε. Η οργάνωση του σπιτιού με τέτοιον τρόπο ώστε τα εργαλεία τεχνολογίας (τηλεχειριστήριο, tablet, κινητό τηλέφωνο) να μην είναι ορατά (όχι απλώς μη προσβάσιμα), βοηθά πολύ το παιδί να βρίσκει άλλους τρόπους διασκέδασης. Αυτό μάλιστα γίνεται ακόμη πιο εύκολο, όταν έχετε ήδη φροντίσει να υπάρχουν αρκετά και ενδιαφέροντα ερεθίσματα στον χώρο του. Δοκιμάστε επίσης η τηλεόραση να παραμένει κλειστή για το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας.

Τέλος, είναι εξαιρετικά σημαντικό να αναφέρουμε έναν παράγοντα που επηρεάζει τη συμπεριφορά των παιδιών μας σε κάθε επίπεδο, και αυτός είναι η δική μας συμπεριφορά. Καλό θα ήταν να μην ξεχνάμε ποτέ, πως ένα παιδί αναπτύσσεται με πρότυπο εμάς τους ίδιους, ένα πρότυπο τόσο ισχυρό που κανείς και τίποτα δεν μπορεί να καταρρίψει. Η μίμηση προτύπου είναι μια ψυχολογική διεργασία που το παρατηρούμε καθημερινά, και αν το καλοσκεφτείτε, συμβαίνει και στο δικό σας παιδί. Εφόσον, λοιπόν, επιθυμείτε το παιδί σας να περνά λιγότερο χρόνο μπροστά στην οθόνη και αντ’ αυτού να διαβάζει ένα βιβλίο, αλλάξτε τις δικές σας συνήθειες, περιορίζοντας τον χρόνο που περνάτε μπροστά στις οθόνες. Είναι βέβαιο πως το παιδί θα μιμηθεί την οποιαδήποτε σταθερή συμπεριφορά, σε ένα κατάλληλα οργανωμένο για το αναπτυξιακό του επίπεδο περιβάλλον.

Δείτε ακόμα:

Ο Πρακτικός βίος για παιδιά νηπιακής ηλικίας (με βάση τη Μοντεσσόρι)