Post main image

Γράφει η φιλόλογος και θεατροπαιδαγωγός Φλώρα Ασουμανάκη

O Πάμπλο Πικάσο είχε εύστοχα δηλώσει ότι κάθε παιδί είναι καλλιτέχνης και το πρόβλημα είναι να διατηρήσει αυτή του την ταυτότητα και ενώ μεγαλώνει. H ευθύνη για κάτι τέτοιο υπεισέρχεται στους ενήλικες, καθώς εμείς οφείλουμε, ανεξάρτητα από την όποια κλίση ή ταλέντο μπορεί να έχει το παιδί, να το εφοδιάσουμε με τα κατάλληλα εργαλεία, ώστε να καλλιεργήσει τα αισθητήρια του και να εξερευνήσει την σύμφυτη με τον άνθρωπο καλλιτεχνική έκφραση.

Η βιβλιογραφία βρίθει αναφορών για το πώς θα μπορέσουμε να διαμορφώσουμε τις συνθήκες ώστε να υπάρξει καλλιτεχνική παιδεία και εκτίμηση του Ωραίου ως έννοια. Ωστόσο, στους ρυθμούς της καθημερινότητας δεν είναι λίγες οι φορές που η κούραση, το στρες, η ανάγκη επίλυσης πρακτικών ζητημάτων, μας απομακρύνουν από την ηρεμία που χρειάζεται όταν προσεγγίζουμε μια καλλιτεχνική δραστηριότητα. Κάπως έτσι συμβαίνει και με τις παιδικές δραστηριότητες, που είτε σε ομαδικό είτε σε ατομικό επίπεδο, τα καλλιτεχνικά και η αισθητική αγωγή προϋποθέτουν όχι μόνο ένα διάστημα εξοικείωσης με το αντικείμενο αλλά και τα κατάλληλα εργαλεία – εφόδια για να πειραματιστεί κανείς με αυτό.

Ακολουθούν ανά κατηγορία κάποιες πρακτικές συμβουλές για το τι μπορεί να κάνει ο καθένας που ασχολείται με την καλλιτεχνική παιδεία και την αισθητηριακή επαγρύπνηση των παιδιών:

  • Λογοτεχνία: Αφήστε το παιδί να περιηγηθεί στη βιβλιοθήκη ή το βιβλιοπωλείο και να επιλέξει το αυτό το βιβλίο που θα του κινήσει το ενδιαφέρον. Στην προσχολική ή πρωτοσχολική περίοδο είναι σημαντικό να εκκινήσουμε το ενδιαφέρον του παιδιού για το διάβασμα, εντάσσοντάς το σε μία καθημερινή ρουτίνα. Διαβάστε και ξαναδιαβάστε του το ίδιο παραμύθι, μετά ζωγραφίστε ή αποδώστε θεατρικά τους χαρακτήρες, μάθετε απ’ έξω περιστατικά από τη μυθολογία και αφηγηθείτε του δικές σας ιστορίες χρησιμοποιώντας σύμβολα και παραμυθικά στοιχεία. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται όχι μονάχα η ενίσχυση της φιλαναγνωσίας αλλά οξύνεται και η φαντασία και ενσυναίσθηση των μικρών.

 

  • Μουσική: Τα παιδιά λατρεύουν τη μουσική. Αποτελεί γι’ αυτά όχι μονάχα μια ευχάριστη δραστηριότητα αλλά μία προέκταση του εαυτού τους, καθώς οι κινήσεις τους έχουν ρυθμό και η ομιλία τους μελωδία. Δεν είναι λίγες οι φορές που παρατηρούμε τα παιδιά να σιγοτραγουδούν, να μας απευθύνονται με μουσικότητα και να κινούνται στο ρυθμό της μουσικής με ή χωρίς θεατές. Μπορείτε να δοκιμάσετε να φτιάξετε τη δική σας μπάντα με τα παιδιά ή να δοκιμάσετε πως αντιδρούν σε διαφορετικούς ήχους και μουσικά στυλ.

 

  • Ζωγραφική- εικαστικά: Όταν λέμε στα παιδιά να ζωγραφίσουν συνήθως εννοούμε την σχεδίαση και το χρωματισμό λευκών σελίδων με ελεύθερο θέμα. Και δεν είναι λίγες οι φορές που τα παιδιά επαναλαμβάνουν την ίδια θεματική με μικρές διαφοροποιήσεις. Για να διευρύνουμε το φάσμα δημιουργικότητας των παιδιών αρκεί να τα ενθαρρύνουμε να παρατηρήσουν ένα θέμα και στη συνέχεια να το αποτυπώσουν στο χαρτί δοκιμάζοντας διαφορετικό κάθε φορά ύφος και τεχνική. Ακόμα, είναι σημαντικό να προτρέψουμε τα παιδιά να φτιάξουν κάτι διαφορετικό από την τελευταία φορά και δοκιμάζοντας άλλα υλικά (κάρβουνο, κιμωλία, ακρυλικό χρώμα, ή χρησιμοποιώντας απλά γραφιστικά προγράμματα του υπολογιστή). Επίσης, η παρατήρηση και σχολιασμός γνωστών έργων τέχνης φέρνει τα παιδιά σε μία πιο άμεση επαφή με την αισθητική που πειθαρχεί στα καλλιτεχνικά ρεύματα και τους κανόνες της κάθε περιόδου.
  • Κουκλοθέατρο – θέατρο σκιών: Παρόλο που και οι δύο αυτές τέχνες διέπονται από αυστηρούς κανόνες για την πραγματοποίηση τους, ασκούν απαράμιλλη γοητεία στα παιδιά και μοιάζουν να τα μαγεύουν. Συχνά εκφράζονται μέσα από άλλα αντικείμενα, όπως μία κούκλα και αποδίδουν μέσω της μίμησης γεγονότα της πραγματικής τους ζωής εμπλουτισμένα με τη φαντασία. Έτσι, μέσα από το παιχνίδι ενισχύεται η ενσυναίσθηση και η αυτοαντίληψη των παιδιών για το συναισθηματικό τους κόσμο.

 

Τα παραπάνω αποτελούν απλές πρακτικές συμβουλές που ο καθένας μπορεί να εφαρμόσει είτε ως γονιός είτε ως εκπαιδευτικός. Η σύγχρονη έρευνα έχει αναδείξει την αγωγή των αισθήσεων ως την πλέον ενδεδειγμένη μέθοδο για την καλλιέργεια των παιδιών. Ωστόσο αν της αποδώσουμε εργαλειακό χαρακτήρα κινδυνεύει να αυτοαναιρεθεί η ποιοτική της αξία. Η εμπειρία μας διδάσκει πως δεν μπορούμε να αναγκάσουμε τα παιδιά να καλλιεργηθούν, αλλά μονάχα να τους προσφέρουμε τα κατάλληλα ερεθίσματα και να διαμορφώσουμε τις συνθήκες έτσι, ώστε ο σπόρος για εξέλιξη και δημιουργία να ριζώσει μέσα τους, μέχρι να είναι έτοιμος. Συνεπώς, η κατ’ ουσίαν καλλιέργεια του παιδιού είναι ο ποιοτικός χρόνος που περνά με τους σημαντικούς άλλους του ενήλικες, αυτούς που αφουγκράζονται τις ανάγκες του, παίζουν ατελείωτα μαζί του, γελούν δυνατά και απλά, υπομονετικά και ήρεμα το αφήνουν να ανθίσει.

Δείτε επίσης:

Τα κόμικς ως εργαλείο καλλιέργειας ενσυναίσθησης