Παιδί και Κατασκήνωση: Η γνώμη μίας παιδοψυχολόγου

*Γράφει η παιδοψυχολόγος Δήμητρα Αθανασιάδου 
Καλοκαίρι…περίοδος χαλάρωσης, ξεκούρασης και διασκέδασης… Μετά από έναν χειμώνα «εγκλεισμού»  όχι μόνο στις σχολικές τάξεις, όπως συνήθως διαμηνύουν οι μαθητές, αλλά φέτος και κυριολεκτικού εγκλεισμού όλων μας, το καλοκαίρι είναι η εποχή για να εκτονωθεί η συσσωρευμένη ενέργεια και να  ανανεωθούν οι δυνάμεις μας.

Σημασία ανά ηλικία

Για τα παιδιά η εκτόνωση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη δραστηριότητα και την κοινωνικοποίηση και οι κατασκηνώσεις είναι ένα περιβάλλον που προσφέρει ένα συνδυασμό των παραπάνω. Βεβαίως ανάλογα με την ηλικία του παιδιού η κατασκήνωση αποκτά άλλο νόημα, μεγάλη σημασία για τα παιδιά του Δημοτικού λοιπόν, ειδικά στις αρχικές τάξεις, έχει η αυτονόμηση και το αίσθημα ικανότητας που προκύπτει από αυτήν, ειδικά δεδομένου πως στις κατασκηνώσεις αυτό συμβαίνει μέσω του παιχνιδιού και των δραστηριοτήτων, αλλά και η πρόκληση στο να κάνουνε καινούργιους φίλους, και να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες που δεν γνωρίζουν πως έχουν, ενώ για τις πιο εφηβικές ηλικίες κυριαρχεί η δυνατότητα της επαφής με συνομηλίκους και κοινών εμπειριών μακριά από την οικογένεια.
Πράγματι, τα παιδιά 6-11 ετών θα ενδιαφέρονται περισσότερο για τις πιο ομαδικές και ανταγωνιστικές δραστηριότητες, στη διάρκεια των οποίων εξασκούν τις δεξιότητες επίλυσης των συγκρούσεων οι οποίες συμβάλλουν στην ανεξαρτησία, την αυτοεκτίμηση και την δημιουργικότητα. Η αυτοαντίληψη, το θεμέλιο της αυτοεκτίμησης,  διαμορφώνεται από τις εμπειρίες και την αλληλεπίδρασή μας με το περιβάλλον, γι’ αυτό και σε αυτές τις ηλικίες είναι πολύ σημαντικό το παιδί να βρεθεί και σε μια κατασκηνωσή που να νοιώθει πως μπορεί να γίνει μέρος/μέλος. Σκεφτείτε ένα παιδί που το ενδιαφέρον του στρέφεται γύρω από την μουσική να βρεθεί σε μια αθλητική κατασκήνωση… Στις εφηβικές ηλικίες δεν έχει ρόλο τόσο πολύ η δομή της κατασκήνωσης όσο με το ποιους θα καταφέρει εκεί ο έφηβος να συναναστραφεί, καθώς στην ηλικιακή αυτή φάση ο κοινωνικός περίγυρος γίνεται πολύ πιο σημαντικός παράγοντας αντίληψης του εαυτού από την επίδοση/απόδοση. 

Η επιθυμία συμμετοχής

Σαφώς και η επιθυμία συμμετοχής σε κατασκηνωτικά προγράμματα δεν είναι η ίδια για όλους και αυτό δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί παράγοντας ωριμότητας ή φυσιολογικότητας ενός παιδιού, αλλά συνδέεται με τα ενδιαφέροντα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε παιδιού όπως εξίσου και με  τα ερεθίσματα από την οικογένεια. Όπως και για οποιοδήποτε άλλο θέμα, είναι σημαντικό να μπορεί να συζητηθεί η επιλογή του και οι όποιες δυσκολίες. 

Πρώτη φορά κατασκήνωση

Η πρώτη φορά στην κατασκήνωση μπορεί να είναι μια μεγάλη πρόκληση τόσο για το παιδί όσο και για τους γονείς. Όπως κάθε καινούργια εμπειρία είναι σημαντικό να υπάρχει σωστή πληροφόρηση για την οργάνωση και την λειτουργία της, αυτό θα διευκολύνει να ξέρει ο καθένας τι έχει να περιμένει και να μπορούν και οι γονείς να απαντήσουν σε τυχόν απορίες ή ανησυχίες του παιδιού τους. Χρειάζεται βέβαια το παιδί να επιθυμεί να πάει κατασκήνωση, και να είναι δική του απόφαση, όσο και των γονιών. Αν το παιδί νοιώσει πως είναι αμοιβαία απόφαση να φύγει μακριά από το σπίτι του, τότε θα προσαρμοστεί πολύ πιο εύκολα, από ένα παιδί που νοιώθει πως οι γονείς αποφασίζουν δίχως να μετρηθεί η άποψή του.
Πολύ βοηθητικό είναι η αρχή να γίνεται με φίλους ή συγγενείς του παιδιού, οπότε και για το ίδιο να είναι πιο ήπια η μετάβαση στο νέο αυτό περιβάλλον, όμως επιπλέον θα βοηθήσει και στο άνοιγμα της κοινωνικοποίησής του. Παράλληλα, η γνωριμία εκ των προτέρων με το προσωπικό της κατασκήνωσης, εί αυτό δυνατό, θα δώσει μεγαλύτερη ασφάλεια, σε ένα παιδί που έχει έντονες ανησυχίες στο πως θα περάσει και στο αν θα τα καταφέρει να είναι καλά μακριά από τους δικούς του. Οι γονείς καλό είναι να μπορούν να ξεκαθαρίσουν τον τρόπο επικοινωνίας που θα έχουν με το παιδί και να ενημερωθεί και το ίδιο για τις δυνατότητες επικοινωνίας που του έχει. Επιπλέον, η ευελιξία στην σκέψη και το πλαίσιο μπορεί να συμβάλλει στην ηρεμία του παιδιού, το να πάει για παράδειγμα λιγότερες μέρες ένα του φαίνεται πολύ μια πλήρης κατασκηνωτική περίοδο. Το πιο σημαντικό βεβαίως  είναι αρχικά οι γονείς να νοιώθουν ασφάλεια για το πού στέλνουν τους και ποιοι θα το φροντίσουν, ώστε και το ίδιο να εμπιστευτεί το περιβάλλον που βρίσκεται και να νοιώσει σιγουριά. 

Πάμε κατασκήνωση!

Η κατασκήνωση αποτελεί μια κοινωνία, συνεπώς και ένα σκαλοπάτι για τα παιδιά προς την ακόμα καλύτερη συμμετοχή στον κόσμο μας. Οι κανόνες, το πρόγραμμα και η αλληλεπίδραση σε ένα πιο ευρύ πλαίσιο από αυτό της οικογένειας, δίνει μια πιο πλήρη και γενική εικόνα του κόσμου στο παιδί. Αδιαμφισβήτητης αξίας λοιπόν είναι το πώς θα νιώσει άξιο και σίγουρο σε αυτά τα  βήματά του.