Στέλλα Κάσδαγλη: «Η μητρότητα -η γονεϊκότητα γενικά- είναι η πιο μεταμορφωτική εμπειρία στη ζωή οποιουδήποτε ανθρώπου»
Share
Στέλλα Κάσδαγλη. Ήταν το πρώτο άτομο που μου ήρθε στο μυαλό όταν πήραμε την απόφαση να κάνουμε ένα «αφιέρωμα» σε όλες εκείνες τις μαμάδες που αγαπάμε γιατί μας εμπνέουν. Η Στέλλα, μέσα από τα κείμενα, τα βιβλία, τις ομιλίες αλλά και τις δράσεις του οργανισμού Women On Top έχει εμπνεύσει πολλές γυναίκες, αλλά και έφηβες/εφήβους, παιδιά και κάθε πλάσμα που αναζητά την εξέλιξή του. Η ίδια συστήνεται ως συγγραφέας, δημοσιογράφος, μεταφράστρια, ιδρύτρια του Women On Top και μερικά άλλα. Επειδή αυτά τα «άλλα» είναι πολλά και συναρπαστικά, καλύτερα να μας τα εξιστορήσει με το δικό της μοναδικό τρόπο η ίδια!
Συνέντευξη: Μαρία-Άννα Τανάγια
Προσπαθώ ειλικρινά να σκεφτώ πώς να αρχίσω και τι να σε πρωτορωτήσω. Το «βιογραφικό» και η διαδρομή σου είναι τεράστια και περιλαμβάνει ένα σωρό μονοπάτια! Πες μου ποιες στιγμές αυτής της διαδρομής είναι πιο σημαντικές για εσένα
Ααα, τι με ρωτάς τώρα! Εντάξει, λοιπόν, ελεύθερη γραφή: η μέρα που πάτησα με θράσος το πόδι μου στο Cosmopolitan και ζήτησα να αρχίσω να μεταφράζω -και να γράφω. Η μέρα που πήρα τα μάτια μου κι έφυγα με μια υποτροφία των 500 ευρώ να κάνω Masters στο Λονδίνο. Η μέρα που κράτησα στα χέρια μου το πρώτο θετικό τεστ εγκυμοσύνης της ζωής μου και άρχισα να γράφω το Κοιλίτσα.com. Η μέρα που το είδα, βιβλίο πια, στο ράφι και σκέφτηκα ότι αφού έγραψα ένα στην τύχη ίσως μπορώ να γράψω κι άλλο ένα, συνειδητά. Η μέρα που φτιάξαμε ένα γκρουπ στο Facebook, με το όνομα Women On Top, και βάλαμε στόχο να δημιουργήσουμε ένα δίκτυο όπου οι γυναίκες θα αλληλοϋποστηρίζονται για να κάνουν τη δουλειά ένα από τα καλύτερα κομμάτια της ζωής τους. Κάθε μέρα που κάποια ή κάποιος μου λέει ότι διάβασε ένα βιβλίο μου και ένιωσε λιγότερο μόνη ή μόνος. Κάθε μέρα που κάποια ή κάποιος μου λέει ότι άκουσε μια ομιλία μου και ένιωσε ότι κάτι μπορεί.
Από τη Γαλλική Φιλολογία βρέθηκες σταδιακά διευθύντρια σύνταξης στο Cosmopolitan. Θα ήθελα να θυμηθείς μια ιστορία από τα χρόνια σου εκεί που δε βαριέσαι να αφηγείσαι ακόμα και σήμερα.
Το Cosmo ήταν τεράστιο σχολείο ζωής και δουλειάς για εμένα. Για τα περισσότερα από τα χρόνια που δούλευα εκεί, έμπαινα το πρωί και έβγαινα το βράδυ και ένιωθα σαν να μην είχα δουλέψει ούτε πέντε λεπτά. Όχι επειδή είχα βρεθεί ξαφνικά στο φυσικό μου περιβάλλον ή στη δουλειά που πάντα ήξερα ότι ήθελα να κάνω, αλλά επειδή η δουλειά αυτή ήταν πάντα ένα μεταίχμιο για μένα: μια γραμμή στην οποία πατούσα με μεγάλη ευχαρίστηση, αλλά η οποία χώριζε πάντα αυτό που ήμουν παλιά από αυτό που ίσως και να μπορούσα/ήθελα/δεν ήθελα να γίνω. Αυτό στο οποίο πίστευα από αυτό στο οποίο ένιωθα ότι έπρεπε να πιστεύω. Αυτό που αναγνώριζα στον εαυτό μου και αυτό που ήξερα ότι δε θα είμαι ποτέ. Πάνω στη γραμμή ήμουν εγώ, ακριβώς όπως ήμουν, χωρίς ποτέ να μπορώ να πατήσω με την άνεσή μου δεξιά ή αριστερά. Αυτό ήταν τρομερά αστείο, τρομερά συναρπαστικό, τρομερά κουραστικό και τρομερά επιμορφωτικό -κι όλες οι ιστορίες που σκέφτομαι να σου πω βρίσκονται πάνω σε αυτήν ακριβώς τη γραμμή, σε κάποιο τρομερά αστείο, τρομερά συναρπαστικό, τρομερά κουραστικό και τρομερά επιμορφωτικό meeting τίτλων.
Ήσουν ίσως η πρώτη μαμά blogger και σίγουρα η πρώτη που ως koilitsa.com μίλησες για την εγκυμοσύνη και τη μητρότητα ρεαλιστικά. Τι έχεις συνειδητοποιήσει για τη μητρότητα σήμερα;
Όχι, σίγουρα δεν ήμουν η πρώτη μαμά blogger, και το ξέρω γιατί ο λόγος που έγινα για λίγο μαμά blogger ήταν ότι έβρισκα τότε και άλλα blogs μαμάδων αλλά κανένα που να αποτυπώνει έστω και στην άκρη του αυτό το κουβάρι που ένιωθα να τυλίγεται και να ξετυλίγεται μέσα μου από τη στιγμή που έμαθα ότι ήμουν έγκυος. Τι έχω συνειδητοποιήσει; Έχω συνειδητοποιήσει ότι η μητρότητα -η γονεϊκότητα γενικά- είναι η πιο μεταμορφωτική εμπειρία στη ζωή οποιουδήποτε ανθρώπου (φυσικά υπάρχουν κι άλλες συγκλονιστικές μεταμορφωτικές εμπειρίες, αλλά αν πρέπει να στοιχηματίσω θα πω ότι δεν υπάρχει κάποια σαν αυτή). Η γονεϊκότητα σε διαλύει, σε ξαναφτιάχνει, σε κολλάει με τη μούρη στον τοίχο, σου βγάζει το μέσα σου έξω, σε κάνει να αισθάνεσαι θεός (σπάνια), σε κάνει να αισθάνεσαι σκουπίδι (συνήθως), σου δίνει φτερά, σε κάνει καλύτερο άνθρωπο. Και τίποτα μα τίποτα δεν μπορεί στ’ αλήθεια να σε προετοιμάσει γι’ αυτήν. Μεταξύ άλλων και επειδή σχεδόν κανείς και καμία δε μιλάει συστηματικά ειλικρινά γι’ αυτήν.
Πες μου το πιο συναρπαστικό στοιχείο και αντίστοιχα το πιο αγχωτικό στο ρόλο σου ως μητέρα.
Το πιο συναρπαστικό πράγμα για εμένα είναι το ότι μου δίνει κάθε μέρα και κάθε στιγμή ευκαιρίες να (προσπαθήσω να) ερμηνεύσω τη ζωή για κάποιον άλλον άνθρωπο. Και δεν εννοώ στη ζωή σαν κανένα τρομερό θεωρητικό κατασκεύασμα, εννοώ όλα τα μικρά και λιγότερο μικρά στοιχεία που την κάνουν ζωή: από το γιατί το μάρμαρο κάνει νερά και αν οι αράχνες πετάνε, μέχρι το τι σημαίνει να υπάρχει ζωή μέσα στο σώμα σου και τι θα πει «εγώ». Το πιο αγχωτικό είναι για μένα η έλλειψη μοναξιάς και ησυχίας κάθε φορά που το μυαλό μου κλατάρει από τη συνεχή ανταπόκριση σε ερεθίσματα -δηλαδή 50 φορές την ημέρα περίπου.
Ως συγγραφέας έχεις ασχοληθεί με «τζιζ» ζητήματα: διατροφικές διαταραχές, καταπιεστικοί μύθοι γύρω από την εγκυμοσύνη και τη μητρότητα, ισότητα και ενδυνάμωση γυναικών. Ποιο είναι το έναυσμα και η έμπνευση κάθε φορά;
Νομίζω ότι είναι ο δίχρονος, πεντάχρονος, δεκάχρονος εαυτός μου που θέλει να καταλάβει τα πράγματα για τα οποία οι άνθρωποι δεν μιλάνε και πολύ και από την άλλη ο λίγο πιο ψυλλιασμένος τριανταεννιάχρονος εαυτός μου που προσπαθεί, ό,τι μπορεί, να το φέρει στην επιφάνεια και να το ψαχουλέψει, να το εξηγήσει. Δεν είναι πολύ ποιητικό αυτό κι επίσης δεν ξέρω πόσο βιώσιμο θα αποδειχτεί, αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν είμαι από τους συγγραφείς που γράφουν για να λένε ιστορίες, όσο κι αν θα το ήθελα και το ζηλεύω αυτό. Είμαι από τους συγγραφείς που γράφουν για να ερμηνεύσουν πράγματα, για τον εαυτό τους και για τους άλλους. Γι’ αυτό και συχνά δυσκολεύομαι να γράψω, γιατί μέχρι να το βάλω σε μια τάξη στο κεφάλι μου αποφασίζω ότι το έχουν καταλάβει και όλοι οι άλλοι, οπότε δεν υπάρχει λόγος να γράψω γι’ αυτό.
Μίλησε μου για τη σειρά παιδικών βιβλίων της πριγκίπισσας Αθηνάς!
Πριν από τέσσερα περίπου χρόνια, διαβάζοντας παραμύθια με πριγκίπισσες στη μεγάλη μου κόρη και συζητώντας μαζί της γι’ αυτά, συνειδητοποίησα ότι αποδεχόμαστε για τα κορίτσια μας (και για εμάς τις ίδιες, πολλές φορές) ένα πρότυπο γυναίκας η οποία έχει λίγο πολύ ως σκοπό της ζωής της το να στολίζεται, να ονειρεύεται σχέσεις χωρίς ουσία, να αποφασίζει για τα πάντα μόνη της (ή αφήνει πάντα τους άλλους να αποφασίζουν για εκείνη) και να βρίσκει μονίμως κάποιον τρόπο (μαγικό) να κόψει δρόμο για να καταφέρει τα πράγματα που θέλει (ένα ραβδί, μια νεράιδα, κάτι). Μετά από αρκετές τέτοιες ιστορίες κατέληξα ότι εγώ δεν αποδεχόμουν πια το πρότυπο αυτό: δεν ήθελα οι κόρες μου να μεγαλώσουν συμπονώντας τους εαυτούς τους που δεν μπορούν να ζήσουν μια τέτοια ζωή -ήθελα να νιώθουν τυχερές που μπορούν να ζήσουν ζωές πολύ πιο ουσιαστικές, χρήσιμες, γεμάτες και ενδιαφέρουσες. Έτσι αποφάσισα να φτιάξω μια καινούρια πριγκίπισσα, μια πριγκίπισσα που θα είχε ένα συναρπαστικό σκοπό, που θα μάθαινε να αντιμετωπίζει με τις δικές της δυνάμεις τις προκλήσεις της ζωής, που δε θα στήριζε όλη της την ύπαρξη στην ομορφιά ή την έλλειψή της και που θα έχτιζε σχέσεις με σεβασμό, αυτοσεβασμό, όρια, διάλογο και επίγνωση. Έτσι δημιουργήθηκε η πριγκίπισσα Αθηνά, ο κόσμος της και οι περιπέτειές της. Μάλιστα μόλις κυκλοφόρησε το πέμπτο και τελευταίο βιβλίο της σειράς, πάντα με την εξαιρετική εικονογράφηση του Τόμεκ Γιοβάνη.
Εκτός από το να γράφεις σου αρέσει και να διαβάζεις! Ποια σκέψη σε οδήγησε στο Book Worm;
Το Bookworm, που είναι μια διαδικτυακή και όχι μόνο λέσχη ανάγνωσης, ήταν μια ιδέα που συνέλαβε ο άντρας μου και υλοποιούμε μαζί από το 2014 -περισσότερο, στην αρχή, σαν ένα πείραμα πάνω σε κάτι που αγαπούσαμε και οι δύο πολύ: το διάβασμα. Στην πορεία το Bookworm (και τώρα και η λέσχη ανάγνωσης του Women On Top, Στο Ράφι) έγινε για εμένα ένα παράθυρο στο πόσο σπουδαίες είναι οι ομάδες και οι κοινότητες που δημιουργούνται γύρω από ένα κοινό ενδιαφέρον, πάθος ή σκοπό και πόση ενέργεια μου δίνει το να συμβάλλω στο να έρχονται διαφορετικοί άνθρωποι κοντά, να συναντιούνται διά ζώσης, να ανταλλάσσουν ιδέες, κουβέντες χαζές και σοβαρές, λίγη από τη διαφορετική τους ύλη. Αυτό δηλαδή που μου λείπει περισσότερο, νομίζω, από όλα, τώρα που δεν πρέπει να συναντιόμαστε πια.
Ασχολείσαι και με την εκπαίδευση παιδιών και εφήβων και γενικώς με θέματα που απασχολούν τη Generation Z. Ποια είναι τα μαθήματα που μας δίνει αυτή η γενιά; Και τι πρέπει ν’ ακούσουμε προσεκτικά από εκείνη;
Για εμένα το μεγαλύτερο μάθημα είναι πως η γενιά αυτή (όπως και όλες μάλλον, εδώ που τα λέμε) έχει μάθει χαρτί και καλαμάρι όχι μόνο ή κυρίως αυτά που προσπαθεί να της μάθει η προηγούμενη, αλλά αυτά που η ίδια βλέπει από την προηγούμενη. Τα παιδιά, δηλαδή, μπορεί να έχουν μάθει συνειδητά να αγχώνονται για το πώς θα βρουν δουλειά και θα βγάλουν χρήματα, αλλά αυτό που στ’ αλήθεια τα καίει είναι το πώς δεν θα χάσουν τη ζωή τους και τον εαυτό τους μέσα σε μια δουλειά που τους προσφέρει απλώς βιοπορισμό. Αυτό δεν τους το είπαν οι γονείς τους, είδαν όμως τα ίδια τους γονείς τους να το βιώνουν κι έτσι (σωστά κατά τη γνώμη μου) το μάθημα που κρατάνε, έστω και κάπως κρυμμένο, στο μυαλό τους. Το ίδιο ισχύει και για πολλά άλλα ζητήματα, όχι μόνο για τη δουλειά: τα παιδιά μαθαίνουν παρατηρώντας μας, κι αυτό πάρα μα πάρα πολλές φορές το ξεχνάμε.
Με το μη κερδοσκοπικό οργανισμό Women on Top έσπασες ακόμα ένα στερεότυπο, αποδεικνύοντας ότι οι γυναίκες μπορούν να στηρίξουν γυναίκες. Τι πρόγραμμα δράσεων έχετε για το επόμενο διάστημα;
Οι γυναίκες μπορούν να στηρίξουν γυναίκες, οι άντρες μπορούν να στηρίξουν γυναίκες, οι γυναίκες μπορούν να στηρίξουν άντρες και όλοι και όλες μαζί μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα πιο ισότιμο μέλλον -ακούγεται σαν το «αν όλα τα παιδιά της γης», αλλά είναι ο μόνος τρόπος να κάνουμε αυτό ακριβώς που λες: να σπάσουμε τα στερεότυπα. Αυτή τη στιγμή δουλεύουμε πυρετωδώς για το Inclusivity Lounge του Women On Top, που θα πραγματοποιηθεί μέσα από τη διαδικτυακή πλατφόρμα του Delphi Economic Forum, την Τρίτη 5/5 στις 15.00-17.30, με τη στήριξη της Πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα, της Coca Cola 3E και τη συνεργασία της Women Act και του Lean In Hellas. Μαζί με πολύ σημαντικές ομιλήτριες και ομιλητές, θα προσπαθήσουμε να διαλευκάνουμε το μυστήριο του πώς η τεράστια κρίση του κορωνοϊού επηρεάζει τις γυναίκες και την προσπάθεια για ισότητα και συμπερίληψη και τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να μη γυρίσει ο χρόνος πίσω στην προσπάθεια αυτή. Τον Ιούνιο θα διοργανώσουμε για 5η χρονιά το Summer Camp του Women On Top, το οποίο φέτος θα εστιάσει σε σεμινάρια και δεξιότητες που έχουν περισσότερη ανάγκη οι γυναίκες για να αντιμετωπίσουν τις νέες δύσκολες συνθήκες στην επαγγελματική τους ζωή. Και φυσικά συνεχίζουμε τη λέσχη ανάγνωσης του Women On Top, που λέγεται Στο Ράφι, αλλά και το podcast μας, ενώ σχεδιάζουμε τις δράσεις μας για το φθινόπωρο και για το χειμώνα του 2021 -που θα είναι πολλές!
Μίλησε μου για το νέο σας podcast!
Πόσο χρόνο έχεις; Ως φανατική ακροάτρια podcasts δηλώνω ερωτευμένη με το νέο -για την Ελλάδα, κυρίως- μέσο! Στο Women On Topic, το πρώτο ελληνικό podcast για την ισότητα και τη γυναικεία ενδυνάμωση, συζητάμε με γυναίκες και άντρες που φέρνουν μια θετική αλλαγή στο πεδίο που αγαπούν, εξερευνούμε θέματα που μας απασχολούν γύρω από τις ανισότητες στο χώρο της εργασίας και το πώς μπορούμε να φτάσουμε ένα βήμα πιο κοντά στα όνειρα και τις φιλοδοξίες μας και βέβαια μοιραζόμαστε τα νέα του Women On Top. Το feedback που παίρνουμε είναι εξαιρετικό -ακόμα και τώρα που έχουμε αφήσει το στούντιο και ηχογραφούμε, μοντάρουμε, ανεβάζουμε τα επεισόδια από το σαλόνι και το υπνοδωμάτιό μας.
Τα τελευταία χρόνια σε απολαμβάνουμε και σε ομιλίες. Πώς συνηθίζεις να ξεκινάς μια ομιλία σου για να κερδίσεις το κοινό;
Με μία ιστορία. Ή με πολλές ιστορίες. Όπως παλιά σημείωνα στο τετραδιάκι μου λογοπαίγνια για πιθανούς τίτλους στο περιοδικό, τώρα μαζεύω ιστορίες που θα με βοηθήσουν να εκφράσω αυτό που θέλω να πω με τρόπο που να δημιουργεί εικόνες και συναισθήματα σε όσους και όσες με ακούνε -και όχι την ανάγκη να τσεκάρουν το κινητό τους. Η αλήθεια είναι ότι δεν είμαι από τις ομιλήτριες που δίνουν αβίαστα εμπνευστικές συμβουλές και ξεσηκώνουν το ακροατήριο με θερμές προτροπές -με κάνει και νιώθω πάρα πολύ άβολα η ιδέα του να υπονοήσω ότι εγώ ξέρω την αλήθεια, ξέρω πώς γίνονται τα πράγματα, και θα μοιραστώ τη σοφία μου με τους άλλους, γιατί κάτι τέτοιο δεν ισχύει! Αυτό που μπορώ να κάνω και απολαμβάνω πάρα πολύ είναι να χρησιμοποιώ ιστορίες για να μοιράζομαι με τους ανθρώπους τα μοτίβα που παρατηρώ γύρω μας και τις ιδέες που μου γεννιούνται. Αν μπορώ να το κάνω αυτό μιλώντας με άλλους από κοντά, τότε είμαι ευτυχισμένη.
Θα ήθελα μια συμβουλή που έχεις λάβει, την τηρείς και θα την μοιραζόσουν μαζί μας με χαρά!
Την έχω λάβει, προσπαθώ να την τηρώ ευλαβικά και την μοιράζομαι με όποιον κάθεται ν’ ακούσει: πριν πεις κάτι, να σκέφτεσαι αν είναι αληθινό, αν είναι ευγενικό και αν είναι χρήσιμο. Από τη στιγμή που άρχισα να το εφαρμόζω, άρχισα και να καταλαβαίνω, μέσα σε δευτερόλεπτα, πότε δεν το ακολούθησα -και πόσο μεγάλο λάθος ήταν αυτό!
Τέλος, θα ήθελα να μου πεις αν έχεις κάποιο τρελό όνειρο που δεν έχεις πραγματοποιήσει ακόμα!
Φυσικά! Να ταξιδέψω για έναν ολόκληρο χρόνο στις ΗΠΑ -μία βδομάδα σε κάθε πολιτεία. Και φυσικά να γράψω γι’ αυτό.
