Γνωρίζουμε τα ξενικά είδη των ελληνικών θαλασσών!

Στον υποθαλάσσιο κόσμο κατοικούν πολλά είδη ζώων. Μερικά από αυτά είναι ψάρια, μαλάκια και καρκινοειδή. Η Ελλάδα εμφανίζει μια μεγάλη ποικιλία θαλάσσιων οργανισμών (βιοποικιλότητα), αποτελούμενη από πληθώρα ειδών που κατοικούν τη Μεσόγειο και τις θάλασσες μας από πολύ παλιά. Τα τελευταία χρόνια όμως, νέα θαλάσσια είδη έρχονται στα νερά της Μεσογείου και τις θάλασσες της χώρας μας. Αυτά ονομάζονται ξενικά! Ποια είναι όμως τα ξενικά είδη και τι εννοούμε με τον όρο αυτό;

* Γράφει ο Βασίλης Μηνασίδης, μέλος iSea 

Τα ξενικά είδη είναι οργανισμοί που έχουν επεκταθεί γεωγραφικά, με τη «βοήθεια» του ανθρώπου και της κλιματικής αλλαγής, πέρα από τα όρια της φυσικής τους εξάπλωσης. Έχουν εξαπλωθεί δηλαδή σε περιοχές που δεν ζούσαν παλιότερα.

Στη Μεσόγειο θάλασσα έχουν καταγραφεί περισσότερα από 1000 τέτοια θαλάσσια είδη, ενώ η Ελλάδα είναι από τις πιο επηρεασμένες χώρες με περισσότερα από 230 ξενικά είδη να έχουν βρεθεί στα νερά της.

Ο μεγαλύτερος αριθμός των ξενικών ειδών, αποδίδεται στο άνοιγμα της διώρυγας του Σουέζ, που ενώνει πλέον τη Μεσόγειο με την Ερυθρά θάλασσα.

Όμως… μπορούμε να αναλογιστούμε τα αποτελέσματα της ένωσης των δύο αυτών θαλασσών;

Όταν ένα ξενικό είδος εισβάλλει σε ένα καινούργιο οικοσύστημα, αρκετές φορές διαφορετικό από το δικό του, τότε είναι φυσικό να προσπαθήσει να ενταχθεί σε αυτό για να επιβιώσει. Σε αυτή του την προσπάθεια θα έρθει αντιμέτωπο με τα αυτόχθονα είδη, δηλαδή, τα είδη που ζούσαν ήδη στη Μεσόγειο.

Τις περισσότερες φορές οι νέοι οργανισμοί δεν μπορούν να αντέξουν στις νέες συνθήκες. Άλλες φορές όμως τα ξενικά είδη επιβιώνουν με αποτέλεσμα  να δημιουργείται μια διαταραχή στο θαλάσσιο οικοσύστημα. Οι συνέπειες μπορεί να είναι τόσο περιβαλλοντικές, με τη σταδιακή μείωση των αυτόχθονων ειδών όσο και οικονομικές και κοινωνικές, προκαλώντας προβλήματα στην αλιεία και την ανθρώπινη υγεία.

Στην Ελλάδα μπορούμε να ξεχωρίσουμε κάποια ξενικά είδη που εμφανίζονται συχνότερα στα νερά μας.

Αυτά είναι: οι λαγοκέφαλοι (Lagocephalus sp.), τα λεονταρόψαρα(Pterois miles), οι γερμανοί (Siganus luridus & Siganus rivulatus), αλλά και τα μπλε καβούρια (Callinectes sapidus) ή αλλιώς Ιταλοί κάβουρες.

Τα τρία πρώτα είδη, έχουν εισέλθει από την Ερυθρά θάλασσα, ενώ το μπλε καβούρι έχει φτάσει από τον Ατλαντικό Ωκεανό ταξιδεύοντας με τα έρμα των πλοίων (τα νερά που φορτώνουν και ξεφορτώνουν τα πλοία για να έχουν πλευστότητα).

Στην Ελλάδα έχουν περιγραφεί 5 είδη λαγοκέφαλου. Όλα περιέχουν στη σάρκα τους μια ουσία η οποία ονομάζεται τετροδοντοτοξίνη . Η τετροδοντοτοξίνη είναι τοξική ουσία που καθιστά το ψάρι μη βρώσιμο και εάν καταναλωθεί, προκαλεί μυϊκή παράλυση και άλλα προβλήματα στην ανθρώπινη υγεία.

Το λεονταρόψαρο και οι γερμανοί έχουν δηλητήριο στα αγκάθια των πτερυγίων τους, τα οποία μπορούν να αφαιρεθούν προσεκτικά, ώστε τα ψάρια να είναι πλέον ακίνδυνα και να μπορούν να καταναλωθούν.

Οι πληθυσμοί των  ξενικών ειδών ολοένα και αυξάνονται με αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβληματισμοί για τη διαχείριση τους. Οι επιστήμονες έχουν προτείνει τη γαστρονομία των βρώσιμων ειδών ως μέρος της λύσης αυτού του προβλήματος. Από τα παραπάνω είδη μπορείς να καταναλώσεις λεονταρόψαρο, γερμανούς και μπλε καβούρια άφοβα!!!